و از براى فقه و عقل - یعنى آنان که غایت تحصیل آن ها فقه در دین و ادارک حقایق است - نیز آثار و علائمى است که عمده ی آن ها را بیان فرمودند.
یکى آن که : به واسطه ی علم، در قلب آن ها حزن و اندوه و انکسار وارد شود و ناچار این انکسار و حزن براى امور زائله دنیّه ی دنیویّه نیست ، بلکه از خوف مرجع و ترس از قصور (در) وظایف عبودیت است و این انکسار و حزن علاوه بر آن که خود قلب را نورانى مى کند و صفا مى دهد، مبداء اصلاح نفس و منشاء قیام به وظایف عبودیت و بندگى مى شود. و نور علم، آرام از دل صاحبش ببرد و دل او را به حق و دار کرامت آشنا کند، و از مناجات حق تعالى لذّت ها برد و شب ها را به بیدارى گذراند و قیام به وظیفه ی بندگى کند. چنان چه فرماید : (( قد تحنک فى برنسه ، و قام اللّیل فى حندسه )) ؛ که جمله ی اوّل چنین نماید که کنایه از لزوم عبادت باشد و ازعلائم این عالم ربّانى آن است که با آن که کاملاً قیام به عبودیت کند باز ترس ناک باشد و نور علم او را هدایت کند به این که هر چه قیام به وظایف کنى باز قاصر و مقصرّى و از عهده ی شکر نعمت و حقیقت عبادت برنیایى . پس قلبش مملو از خشیت و خوف شود، و حق درباره ی آن ها فرموده است : « إِنَّمَا یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاء » ( سوره ی فاطر، آیه ی 28 )
نور علم ، خشیت و حزن آور و صاحب آن با آن که اقبال به شان خود در صلاح نفس دارد، از خوف مرجع آرام نگیرد و اصلاح خود را از خدا طلب کند و از اشتغال به غیر حق بیم ناک باشد و از اهل زمان خود گریزان باشد، و بیم آن داشته باشد که مبادا آن ها او را از طریق الى الله و سفر به عالم آخرت باز دارند، و دنیا و لذائد آن را به او جلوه دهند. پس حق تعالى چنین شخصى را تأیید فرماید و ارکان وجودش را محکم نماید و امان به او در روز رستاخیز عنایت فرماید. ( امام خمینی رحمه الله ، چهل حدیث ، ص 323 و 324 )